Liberalizm

Liberalizm klasyczny
• to doktryna polityczna, podkreslająca wolność
jednostek, biorąca za podstawę zasadę, iż
funkcjonowanie aparatu państwa powinno być
ograniczone jedynie do minimum. Wymieniane są
tu takie funkcje jak:
• polityki zagranicznej,
• zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i
wewnętrznego,
• sądownictwa i egzekucji prawa,
• poboru podatków,
• ograniczonej kodyfikacji rzeczywistości
gospodarczej (m.in. system miar i wag, regulacja
obrotu substancjami niebezpiecznymi).
Adam Smith
John Locke
Jean Jacques Rousseau
TEORIA TRÓJPODZIAŁU WŁADZY:
• 4 podstawy:
• a) podział prawnych sfer działania państwa na:
stanowienie prawa, administrowanie i wymiar
sprawiedliwości

• b) stosowne do podziału prawnych sfer działania

państwa dokonanie rozdziału aparatu państwowego na
odpowiadające im grupy organów, czyli organy
prawodawcze, administracyjne i sądownicze

• c) organizacyjne i personalne rozdzielenie wszystkich

grup organów oparte na zasadzie ich względnej
równorzędności i niezależności

• d) realizacja przez każdą grupę organów przede

wszystkim swej własnej sfery działania połączona ze
stosunkowo niewielką możliwością ingerencji w
działalność pozostałych grup
Monteskiusz
(właść.: Charles Luis de Secondat
Baron de Montesqieu)
 Jeremy Bentham
• Utylitaryzm
• (z łaciny utilitas – korzyść,
pożytek), powstała w Anglii w
XVII w. i trwająca do XIX w.
koncepcja etyczna, zgodnie z
którą działanie jest uznawane
za dobre moralnie, jeżeli chcąc
zaspokoić własne przyjemności
i potrzeby oraz zabiegając o
własny interes, służy się dobru
ogółu. Utylitaryści usiłowali
wykazać, że interes
indywidualny i ogólny nie
muszą być przeciwstawne, a w
przypadku sprzeczności
możliwe jest ich uzgodnienie.
Johann Stuart Mill(1806-1873)
O rządzie reprezentacyjnym.
Utylitaryzm.
O wolności.
Alexis de Tocqueville (1805–
1859
• Demokrację i socjalizm łączy
jedno słowo: równość. Ale gdy
demokracja dąży do równości
w wolności, socjalizm w
niewoli.
• Wolność człowieka kończy się
tam, gdzie zaczyna się
wolność drugiego człowieka.
• Najniebezpieczniejszy dla
złego rządu jest zazwyczaj ten
moment, kiedy zaczyna się on
reformować
 Demoliberalizm
• demokratyczny liberalizm
• Podstawą demoliberalizmu był teoretyczny
dorobek J.S. Milla oraz A. de Tocqueville’a
Uznawali oni, że niesienie pomocy
najbardziej potrzebującym jest koniecznym
warunkiem równouprawnienia tej grupy w
społeczeństwie i włączenia jej w nurt życia
politycznego.
• Demoliberalizm opowiadał się za
rozszerzeniem socjalnych funkcji państwa
oraz poszanowaniem praw mniejszości.
 socjalliberalizm
• - na przełomie XIX i XX wieku
niektórzy liberałowie, jak Anglik
Leonard Hobhouse, dołączyli do
liberalnego katalogu praw także
prawo do bezpieczeństwa socjalnego,
tworząc ideologię liberalizmu
socjalnego (socjalliberalizmu);
realizując te postulaty liberałowie w
XX wieku chętnie posługiwali się
koncepcją państwa dobrobytu
Leonard Hobhouse
Neoliberalizm
• Najwybitniejszym przedstawicielem szkoły chicagowskiej
(monetaryzm) jest Milton Friedman (ur. 1912), autor pracy
"Kapitalizm i wolność". W 1976 roku otrzymał nagrodę
Nobla w dziedzinie ekonomii.
• Odrzuca on wszelką ingerencję państwa w życie
gospodarcze. Twierdzi, że źródłem wszelkich zakłóceń
funkcjonowania gospodarki kapitalistycznej jest
interwencjonizm państwowy oraz błędna polityka
monetarna.
• Uważa, że rynek sam najlepiej reaguje na zmianę
warunków. Zadaniem rządu jest określenie reguł gry a nie
prowadzenie gry samemu.
• Monetaryzm sprzeciwia się zbyt dużej podaży pieniądza
na cele finansowania wydatków rządowych, co prowadzi
do inflacji i wypierania inwestycji rządowych.
• Friedrich August von Hayek (1899-1992), laureat nagrody
Nobla w dziedzinie ekonomii w 1974 roku.
• Do jego najwybitniejszych dzieł należą: "Czysta teoria
kapitału", "Droga do zniewolenia", "Konstytucja wolności" i
"Prawo, ustawodawstwo i wolność". Hayek wysunął teorię
"błędu myślenia kartezjańskiego", który polegał na
nadmiernej wierze w rozum ludzki i racjonalizm, na
przekonaniu, że można racjonalnie sterować i kontrolować
procesy społeczne.
• Hayek uważał, że funkcją państwa jest stworzenie ram
prawnych, dzięki którym państwo umożliwia jednostkom
realizację rozmaitych dążeń.
• Twierdził, że realizacja sprawiedliwości ekonomicznej
prowadzi do zniewolenia jednostki pod każdym względem.
Ordoliberalizm
• Uniwersytet we Fryburgu stał się ośrodkiem szkoły
fryburskiej. Twórcą koncepcji niemieckiego
neoliberalizmu był Willy Eucken. Założył on czasopismo
"Ordo", od nazwy którego pochodzi nazwa
ordoliberalizm. Eucken twierdził, że gospodarka jest
układem elementów powiązanych więzami interesów,
otoczonym przez szersze układy polityczne, religijne i
społeczne.
• Mogą występować tylko dwa krańcowe przypadki
ostatecznego uporządkowania elementarnych układów
gospodarczych: gospodarka rynkowa i gospodarka
centralnie administrowana. Encken dowodził wyższości
gospodarki wolnorynkowej a interwencjonizm traktował
na równi z działalnością monopolów.
• Idee ordoliberałów zostały w pewnym stopniu
urzeczywistnione, kiedy Ludwig Erhard zasiadał na
stanowisku ministra finansów (1949´1963) i kanclerza
RFN (1963-1966).
Isaiah Berlin (1909-1997)
John Rawls
ruch i ultraliberalna ideologia
• oparte o tezę, iż osnową historii jest stały i
niepojednalny konflikt pomiędzy wolnością a
władzą oraz głoszące, że każdy człowiek winien
mieć nieograniczoną swobodę dysponowania
swoją osobą i własnością, czyli tym, co
wypracował sam, albo dostał lub nabył od innych,
o ile tylko nie ogranicza analogicznej swobody
innych jednostek.
Największe zagrożenie dla wolności – państw0, i to w
każdej jego formie ustrojowej, albowiem nie ma
państwa, które by nie starało się monopolizować władzy,
nie nakładało jakichkolwiek podatków i nie regulowało w
jakimkolwiek stopniu aktywności jednostek.
( pobór do wojska to uświęcony prawem kidnapping, a
opodatkowanie to zalegalizowany rabunek
anarchokapitalizm
• Zasadniczą intencję Nocka oddaje sam tytuł jego
głównego dzieła: Państwo - nasz wróg (Our Enemy, The
State, New York 1935, 1995[6]; Lublin 1995).
• W oczach Nocka państwo - wywodzące się z podboju i
konfiskaty, i definiowane jako sposób "organizacji
środków politycznych" dla "przywłaszczania bez
rekompensaty bogactwa wyprodukowanego przez
innych" (tamże, s. 54) - jest z samej swojej istoty
instytucją aspołeczną, posiadającą legalnie
autoryzowany monopol w zakresie popełniania zbrodni
(pod pozorem wymierzania kary) i kradzieży (przez
nakładanie podatków).
• Alternatywą dla państwa jest natomiast, zdaniem Nocka,
r z ą d, czyli władza społeczna, oparta o kontrakty
zawierane dobrowolnie przez jednostki. Całość funkcji
rządu musi być sprowadzona do działań czysto
negatywnych, czyli dopilnowywania realizacji
ustalonego kodeksu postępowania.
 W Polsce
• propagatorami "czystego" l. są: wydawca od 1991
"Gazety An Arche" i założyciel 1994 (działającego na
Śląsku i w Zagłębiu) Stowarzyszenia Inicjatyw
Wolnościowych "An Arche" - Jacek Sierpiński (ur. 1969)
i prezes Fundacji Odpowiedzialność Obywatelska -
Przemysław Wipler;
• Fundacja I n s t y t u t L i b e r a l n o - K o n s e r w a t
y w n y w Lublinie, która opublikowała m.in. książki
Bastiata, Nocka, Misesa i Hayeka oraz wspiera
wydawanie pisma "Laissez Faire!".
• L. ekonomiczny łączy z konserwatyzmem politycznym i
moralno-obyczajowym U n i a P o l i t y k i R e a l n e j
z Januszem K o r w i n - M i k k e m (ur. 1942) i
Stanisławem M i c h a l k i e w i c z e m (ur. 1947),
której organem jest tygodnik "Najwyższy Czas!".
Lektura:
„Współczesna myśl polityczna”, część II, s. 40-141,
K. Chojnicka, W. Kozub-Ciembroniewicz (red.),
„Doktryny polityczne XIX i XX wieku”, rozdział I, p.3,
M. Król, „Historia myśli politycznej”, s. 235-249,
P. Śpiewak, „Ideologie i obywatele”, Warszawa 1991,
s. 7-52, 179-198,

Uzupełniająco:
J. Gray, „Liberalizm”, Kraków 1994,
R. Legutko, „Spory o kapitalizm”, Kraków 1994.

http://liberalis.pl/2007/12/29/friedrich-a-hayek-dlaczego-nie-
jestem-konserwatysta/
Libertarianizm
• „Współczesna myśl polityczna”. Wybór tekstów
źródłowych, (red. K. Karolczak i inni), Warszawa
1994, s. 113-141.
K. Chojnicka, W. Kozub-Ciembroniewicz (red.),
„Doktryny polityczne XIX i XX wieku”, Kraków 2000,
s. 104-114.
W. Kymlicka, "Współczesna filozofia polityczna",
Kraków 1998, s. 110-179.
Uzupełniająco:
M. N. Rothbard, „O nową wolność. Manifest
libertariański”, Warszawa 2004.
R. Nozick, "Anarchia, państwo, utopia", Warszawa
1999,
A. Rand, "Cnota egoizmu", Poznań 2000.