David Chalmers, wiadomy umys, rozdz. 3 Czy wiadomo mona wyjani redukcyjnie?

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

1. Argumenty za tym, e wiadomo nie jest superwenientna na tym, co fizyczne. 2. Wyjanienie redukcyjne i zarzuty przeciwko podejciu do niego. 3. Krytyka koncepcji wiadomoci wypracowanych przez rne dyscypliny: modele poznawcze model neurobiologiczny nowa fizyka model ewolucyjny

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

David Chalmers pojciem superweniencji stara si wytumaczy istnienie dodatkowego aspektu wiadomoci, ktrego nijak nie da si wyjani metodami opisu fizycznego. W wiadomym umyle wyoy kilka argumentw godzcych w redukcyjne pojmowanie wiadomoci i fizykalizm. W niniejszej prezentacji przedstawimy podstawowe problemy, jakie poruszone zostay w wyej wymienionym dziele.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Wasnoci typu B superweniuj na wasnociach typu A, jeli nie istniej moliwe sytuacje identyczne pod wzgldem wasnoci typu A, a rnice si wasnociami typu B.

Jedne wasnoci superweniuj na drugie, gdy nie moliwe s sytuacje identyczne ze wzgldu na te pierwsze, rnice si za drugimi.
Jeli moliwo utosamiamy z pojmowalnoci mamy do czynienia, wg Chalmersa, z superweniencj logiczn.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Trzy rodzaje argumentw przeciw wyjanieniu redukcyjnemu: Argumenty z pojmowalnoci Argumenty z epistemologii
Z asymetrii epistemicznej Argument z wiedzy

logiczna moliwo filozoficznego zombie logiczna moliwo odwrconego widma

Argument z analizy
Z braku analizy

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Logiczna moliwo zombich

Przez zombi Chalmers rozumie obiekt identyczny pod wzgldem fizycznym i behawioralnym z czowiekiem, ale pozbawiony umysu w sensie fenomenalnym, czyli wiadomoci.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Odwrcone widmo
Bezsprzecznie wyobrazi mona sobie wiat identyczny fizycznie z naszym, ale w ktrym qualia s odwrcone. Mona wyobrazi sobie rwnie istot identyczna pod wzgldem fizycznym ze mn, ale z odwrconymi qualiami.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Z asymetrii epistemicznej
Zdaniem Chalmersa asymetria epistemiczna wiedzy o

qualiach jest argumentem przeciw logicznej superweniencji

wiadomoci. Gdyby bowiem wiadomo bya superwenientna logicznie na zjawiskach fizykalnych mona byo by ja wykry na podstawie danych empirycznych bez odwoywania sie do perspektywy pierwszoosobowej.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Argument z wiedzy
W czasach, w ktrych neuronauki zamknite ju s na nowe odkrycia, istnieje pewien neuronaukowiec Mary. Mary jest wiatowej klasy specjalist od neurofizjologii postrzegania. Jednake od dziecka wychowywana bya w czarno-biaym pokoju i nigdy nie widziaa barw innych od czerni i bieli. Wie ona wszystko o procesach zwizanych z optyk fizyczn, neuroprocesach zwizanych z przetwarzaniem informacji oraz wielu innych rzeczach. Poniewa nie zna ona wasnego dowiadczenia zieleni, badajc neurofizjologiczne korelaty takich procesw nigdy na podstawie swojej wiedzy nie wywnioskuje, jak to jest postrzega ziele.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Z braku analizy
Nie dysponujemy pojciow analiz qualiw. Co wicej, wiele wskazuje na to, e nie bdziemy jej nigdy mieli. Z jednej strony wszechobecne w redukcyjnych wyjanieniach pojcia funkcjonalne chwytaj tylko psychologiczny aspekt wiadomoci, z drugiej za strony mamy problemy z rozstrzygniciem, na jakim poziomie drzewa filogenetycznego wiadomo przestaje wystpowa - a kryteria funkcjonalne nie pozostawiaj z reguy miejsca na nieokrelono.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Nie istnieje superweniencja logiczna wiadomoci na tym, co fizyczne.

(podczas charakterystyki pojcia wiadomoci zawsze natrafimy na element niezaleny logicznie od opisu fizycznego)
wiadomoci nie mona wyjani redukcyjnie.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Wyjanienie fizyczne zjawiska/obiektu opiera si na przedstawieniu jego struktury i funkcji. Czy podanie wszystkich struktur fizycznych w mzgu i opis ich funkcji wyjani wiadomo?

Chalmers: explanandum w postaci samej wiadomoci pozostanie nietknite

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Istnienie luki eksplanacyjnej midzy poziomem fizycznym a przeyciami wiadomymi tumaczone jest moliw tosamoci faktw fizycznych przy jednoczesnym istnieniu rnic w faktach o wiadomoci (przykad zombie bliniaka).

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Jeli zwizalibymy fakty fizyczne ze wiadomoci poprzez zasady pomostowe, wszelkie zaoenia wyjanienia redukcyjnego legyby w gruzach.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

1 : czy nie ustalamy zbyt wysokich standardw? - du cz zjawisk wysokiego poziomu moemy sprowadzi poprzez zasady pomostowe do struktur i funkcji, ktre s superwenientne logicznie na tym, co fizyczne 2: czy witalista nie mgby powiedzie tego samego o yciu? - wci nierozwiane s wtpliwoci dotyczce wyjaniania ycia jako przey istot wiadomych

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

3: czy pojmowalno jest przewodnikiem po krainie moliwoci? jeli nawet uznamy za pojmowalne to, e procesy fizyczne mogyby odbywa si bez wiadomoci, zawsze pozostanie kwestia tego, dlaczego istniej ludzie a nie zombie
4: czy to nie zbir kolistych intuicji? - wiadomo jest zjawiskiem pierwszoosobowym nie moe by wic ograniczona do pojmowanej trzecioosobowo funkcji, tote trudno zanegowa dotyczce niej intuicje

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

5: czy wszystkie wyjanienia nie musz si gdzie zatrzyma? - kade wyjanienie wymaga zaoe; jeli jednak zaoymy co wyjaniajc wiadomo, wyjdziemy poza wyjanienie redukcyjne

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Modelowanie poznawcze tworzenie teorii dotyczcej poznania ludzkiego w postaci sformalizowanej. W kognitywistyce przedstawiamy wiele poj w postaci modeli. Poprzez opis i analiz danego modelu nie jestemy jednak w stanie okreli, jakie miejsce zajmuje w nim wiadomo. Nawet posiadanie miernika przey nie rozwizaoby tego problemu.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

W 1988 roku, w Kognitywnej teorii wiadomoci Bernard Baars przedstawi wiadomo jako globalny obszar roboczy w rozproszonym systemie inteligentnych procesorw informacji. Jego teoria nadaje si do wyjanienia wiadomoci w aspektach psychologicznych, stanowi poniekd teori przytomnoci. Nie wyjania jednak samych przey.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

1. Model pudeka i linii. opisuje przepyw informacji midzy rnymi moduami skada si z : moduu postrzegania; pamici krtkotrwaej odbiera informacje z moduu postrzegania; systemu sterowania wspdziaa z pamici, kieruje uwag; jednostki public relations - otrzymuje polecenia aktw mowy i przetwarza je na wypowiedzi moe dostarczy wyjanienia zdolnoci relacjonowania werbalnego nie mwi o istocie bycia systemem podlegajcym omawianym w nim procesom.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

2. Model pandemonium. brak centrali sterujcej wiele kanaw wywierajcych jednoczenie wpyw moe dostarczy wiedzy o wpywie rnego informacji na kontrol zachowania, potencjalnie wyjania zjawiska skupienia uwagi

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Jeli chodzi o koncepcje z dziedziny neuroscience, autor wiadomego umysu wymienia teorie Francisa Cricka i Christofa Kocha, zgodnie z ktra 40-herzowe oscylacje w korze wzrokowej wi rozproszone w sieci neuronowej informacje w spjna cao, tworzc treci wiadomoci. Innym przekadem neurobiologicznej teorii wiadomoci jest koncepcja Geralda Edelmana. Podstawowa role odgrywaj w niej wspdziaajce w mzgu systemy, ktre kategoryzuj pojciowo impulsy docierajce z narzdw zmysw, zanim zapisane zostan one w pamici. Odgrywaj one role w generowaniu wiadomoci pierwotnej. Z kolei wiadomo wyszego rzdu jest bogatsza dziki semantyce dostpnej poprzez pojecie jani oraz kategorie przeszoci i przyszoci. Zwizane s one z funkcjonowaniem jzykowych orodkw Broki i Wernickego.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Chalmers uwaa jednak, ze adna z powyszych teorii nie dotyka trudnego problemu wiadomoci. Crick i Koch nie odpowiadaj na pytanie dlaczego wizaniu informacji dziki 40 Hz oscylacjom towarzysza wewntrzne przeycia. Analogicznie sprawa ma sie z Edelmanem: cho jego model tumaczy kwestie zwizane ze samowiadomoci, nie wyjania jak powstaj qualia.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Czy istnieje nowy rodzaj teorii fizycznej, z ktrej wiadomo wynika jako konsekwencja? W jakich aspektach nowa teoria musiaaby si rni od klasycznej, aby omija dotychczasowe problemy?

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Chalmers wspomina o prbie wyjanienia genezy wiadomoci przy pomocy teorii ewolucji, jednak jego zdaniem program taki napotyka na przeszkod. Skoro zombie s ex definitione identyczne pod wzgldem fizykalnym i behawioralnym z osobami wiadomymi, nie ma powodu, aby dobr naturalny promowa osobniki wiadome i eliminowa niewiadome.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska

Zwolennicy wyjanie redukcyjnych mog rozwizywa tylko atwe problemy wiadomoci, czyli powiedzie cos o umyle psychologicznym, jednak qualia zawsze wymyka bd sie wyjanianiu redukcyjnemu. Chalmers zaznacza jednak, ze nie jest misterianinem odrzucajcym moliwo wyjanienia zagadki swiadomosci50, na dowd czego przedstawia zarys wasnej, pozytywnej propozycji jej rozwizania.

Karolina Baraska, Katarzyna Gliska