Konserwatyzm

Ogólne uwagi
 twórcą tego nurtu politycznego był Edmund
Burke
 konserwatyzm zrodził się jako reakcja na
wydarzenia rewolucji francuskiej z 1789 roku -
Burke w wydanej w 1790 roku pracy poświęconej
krytyce tej rewolucji zawarł podstawy ideologii
konserwatywnej
(Rozważania o rewolucji we Francji-1790)
 samo pojęcie "konserwatyzm" zostało
rozpowszechnione w początkach XIX wieku przez
Francuza Francois-Rene Chateaubrianda,
wydającego pismo "Konserwatysta"
 Rozumienie pojęcia
 Postawa: przywiązanie do
istniejącego stanu rzeczy, niechęć
wobec zmian
 Doktryna: konieczność zachowania
istniejącego porządku społecznego z
jego systemem wartości i
instytucjami
 Ruch polityczny: ugrupowanie
zrzeszające zwolenników doktryny i
dążące do realizacji celów
Edmund Burke (1729-97)
 Główne tezy
 Społeczeństwo jest naturalnym,
organicznym wytworem
powolnego rozwoju
historycznego
 Społeczeństwo jest złożone
wewnętrznie i zhierarchizowane,
łączą je więzi natury organicznej
-nieufność wobec egalitaryzmu (pogląd
społeczno-polityczny uznający za
podstawę sprawiedliwego ustroju
społecznego zasadę
równouprawnienia obywateli pod
względem ekonomicznym,
społecznym i politycznym) i
uniformizmu (dążenie do
 Jednostki w ramach
społeczeństwa są zależne od
siebie- SOLIDARYZM SPOŁECZNY
 Społeczeństwo nadrzędne wobec
jednostki- rodzina podstawowym
ogniwem kształtowania
człowieka, przekazywania
tradycji
 Wiara w istnienie nadrzędnego,
boskiego porządku społecznego,
połączona z przekonaniem, że
problemy społeczno-polityczne
to przede wszystkim problemy
moralne, czyli że w działaniach
politycznych należy stosować
metody moralne i zmierzać do
 Sceptycyzm wobec możliwości poznawczych
rozumu ludzkiego (konserwatyści nie
podzielają optymizmu na temat możliwości
wyeliminowania złych cech właściwych
naturze ludzkiej i odrzucają jednostronne
spojrzenie na jednostkę ludzką jako istotę
racjonalną, podkreślając, że kieruje się ona
również emocjami i instynktami) i
sceptycyzm co do ludzkich możliwości
świadomego kształtowania życia społeczno-
politycznego
 niewiara w ideę postępu, przekonanie, że na
świecie zawsze będzie dobro i zło
 - krytyka rewolucji i gwałtownych zmian
(rewolucja oznacza zerwanie ciągłości
procesu dziejowego, zaprzepaszczenie
dorobku ojców i dziadów, a żaden naród nie
może istnieć bez przeszłości) oraz
przeciwstawianie im zmian ewolucyjnych
(ewolucyjno-adaptacyjny obraz ludzkości,
gradualizm)
Joseph de Maistre (1753-1821), Louis de Bonald (1754-
1840)

Carl Ludwig von H a l l e r (1768-1854)

 Ultramontanizm
-podporządkowania
władzy państwowej
moralnemu
zwierzchnictwu
papieży
 restauracjonizm
 21 zasad konserwatywnych
 Ludzie mają złożoną i niezmienną naturę, w której zło, a nie rozum
i pokusa przemocy są zawsze obecne, choć ukryte za zasłoną
cywilizacji i kultury.
 Między ludźmi istnieje naturalna nierówność. Jedyna możliwa
równość zasadza się‚ na posiadaniu przez nich duszy i na
nienaruszalności ich osobistej godności.
 W hierarchii ludzkich celów i wartości wolność stoi zawsze przed
równością.
 Istnienie społecznych warstw jest nieuchronne i konieczne stąd
wszystkie próby osiągnięcia równości są nierozumne i daremne.
 Potrzebna jest rządząca i zarazem służąca arystokracja (elity)
 Zasada większości nie chroni od błędów i prowadzić może do
tyranii.
 Pożądane jest rozproszenie i zrównoważenie władzy społecznej,
ekonomicznej, kulturalnej i politycznej.
 Człowiek nie otrzymuje swych praw w prezencie, lecz zapracowuje
na nie i nabywa je dzięki swym zasługom.
 Obowiązki człowieka: służba, posłuszeństwo, wysiłek,
kultywowanie cnót, samoograniczenie i samodyscyplina są ceną,
jaką płaci on za nabycie swych praw.
 Własność prywatna ma zasadnicze znaczenie dla wolności, ładu
społecznego i rozwoju.
 Kształcenie i wychowanie to czynniki cywilizujące i
dyscyplinujące.
 Pełna tajemnic, wielkości i tragizmu historia jest najlepszą
nauczycielką człowieka w jego dążeniu do mądrości i cnoty.
 Istnieją niezmienne zasady uniwersalnej sprawiedliwości.
 Wspólnota - wspaniały i ustanowiony przez Opatrzność
związek ziemi, praw, obyczajów, instytucji, tradycji, ideałów,
rzeczy i ludzi umarłych, żywych i nienarodzonych jest
czymś ważniejszym, niż kaprysy i roszczenia jednostki.
Dlatego poszukując rozwiązania ciągle obecnej kwestii - jak
pogodzić autorytet i wolność, należy odrzucić rozpasany
indywidualizm i kolektywizm.
 Szacunek dla innych, spokój ducha, delikatność, prostota,
patriotyzm, dobre wypełnianie swoich obowiązków,
samodyscyplina to cechy dobrego człowieka.
 Stabilność, jedność, sprawiedliwość, ciągłość,
bezpieczeństwo, ład, ograniczony zasięg zmian, to cechy
dobrego społeczeństwa.
 Powaga, autorytet, legitymizm, sprawiedliwość,
konstytucjonalność, rozpoznanie i uznanie własnych
ograniczeń, to cechy dobrego rządu.
 Konserwatyzm jako temperament, charakter, wiara,
stosunek do świata, filozofia i tradycja jest absolutnie
niezbędny dla istnienia cywilizacji.