Gips jest materiaem pomocniczym stosowanym przy wykonywaniu wszystkich prac w technice dentystycznej, gwnie do wykonywania modeli gipsowych.

Gips jest mineraem mikkim, o twardoci 2 wg skali Mohsa. Nieznacznie rozpuszcza si w wodzie. Rozpuszczalno gipsu ronie wraz ze wzrostem temperatury wody do 50C, a w wodzie o wyszej temperaturze maleje.

Jest zym przewodnikiem ciepa.

Gipsy wyciskowe Gipsy alabastrowe Twarde gipsy modelowe Super-twarde gipsy o niewielkiej ekspansji Super-twarde gipsy o wysokiej ekspansji

Gipsy wyciskowe posiadaj swoj nazw ze wzgldu na rodzaj zastosowania. W dzisiejszych czasach uywa si go do umocowania koron po przymiarce przy planowaniu mostu i mona uywa go do pobierania wyciskw funkcyjnych dzise. Gips wyciskowy to drobnoziarnista odmiana gipsu alabastrowego z dodatkiem katalizatorw przyspieszajcych wizanie. Zawiera rwnie barwniki, rodki wypeniajce i rodki smakowe.

Jest to materia pomocniczy do napraw, do wykonywania modeli diagnostycznych, przedleww, do mocowania modeli roboczych w artykulatorze oraz na modele pod yki indywidualne. Z tego typu gipsu nie mona wykonywa modeli roboczych poniewa jest on zbyt kruchy. Gipsy alabastrowe wymagaj bardzo duo wody do rozrobienia i dlatego nie mona ich stosowa do zalewania protez w kuwetach polimeryzacyjnych.

Gipsy twarde to materia do wykonywania wszystkich modeli, na ktrych nie bd wykonywane prace o wysokiej precyzji. Gipsy z tej grupy nadaj si do wykonywania modeli zbw przeciwstawnych a take do wypeniania puszek polimeryzacyjnych. W fazie plastycznej powinien posiada bardzo dobr lejno aby zagwarantowa dokadne odzwierciedlenie wszystkich detali. Z drugiej strony nie powinien by ani zbyt pynny ani zbyt lepki aby moliwie najbardziej skrci czas wizania.

Super-twarde gipsy powinny by zawsze stosowane przy bardzo precyzyjnych pracach protetycznych - rwnie w przypadku wykonywania supkw pod korony i modeli dzielonych.

Wymagania wg normy s dla tej grupy gipsw istotnie wysze ni w przypadku twardych gipsw modelowych.

Ten rodzaj gipsw jest czsto stosowany jako materia na modele suce do wykonywania protez cakowitych. Skurcz akrylu podczas wizania moe zosta zniwelowany poprzez ekspansj modelu, wykonanego z tego typu gipsu.

Najczciej spotykany jest w postaci dwuwodnej CaS04 x H2O, czyli dihydratu. Gips dwuwodny traci 3/4 wody krystalizacyjnej po podgrzaniu go ponad 110C i staje si gipsem pwodnym (hemihydrat) lub gipsem przepalonym. Przy podgrzaniu powyej 200C traci zupenie wod i wystpuje pod postaci anhydrytu CaS04. Czciowo odwodniony gips o zawartoci 6% wody ma waciwoci tenia po zmieszaniu z wod, powikszajc przy tym swoj objto.

Plwodzian zmieszany z wod na ppynn papk o konsystencji mietany teje w cigu 5-10 minut, dajc tward zbit mas (dwuwodzian), ktra skada si z iglastych, przeplatajcych si nawzajem krysztaw gipsu.

Na twardo staego gipsu wpywa wiele czynnikw. Do nich nale: ksztat krysztaw; ich wielko, ilo wody uytej do rozrabiania proszku gipsowego, katalizatory i inhibitory dodawane do gipsu.

Zbyt maa ilo wody powoduje, e zarobiona masa bdzie zbyt gsta i nie rozprowadzi si homogennie podczas mieszania. Zbyt gsta masa nie wypenia dokadnie formy wycisku. Im wicej wody dodatkowej, tym waciwoci mechaniczne gipsu s gorsze.

Czynniki sterujce dzielimy na dodatnie, czyli katalizatory przypieszajce wizanie gipsu i ujemne, czyli inhibitory opniajce wizanie gipsu, oddziaywujce chemicznie, termicznie lub mechanicznie. Wszystkie wymienione czynniki zwikszaj lub zmniejszaj rozpuszczalno gipsu w wodzie, to znaczy podwyszaj lub zmniejszaj stopie nasycenia potrzebny do rozpoczcia krystalizacji.

chemiczne katalizatory dodatnie zmniejszaj twardo i zwikszaj krucho gipsu; zaliczamy: sl kuchenn, siarczan potasu, siarczan sodu, tiosiarczan sodowy, chlorek glinu, kwasy: siarkowy, azotowy, solny, sole tych kwasw (oprcz siarczanu elaza), sl kwasu bromowodorowego oraz ugi potasowy, sodowy, amonowy.

Inhibitory zwikszaj twardo modeli gipsowych, przeduaj czas wizania si do 24 godzin, a nawet duej. Najczciej stosowanymi katalizatorami ujemnymi s: boraks i aun glinowo-potasowy .

termiczne - wizanie gipsu przypiesza si przez zmieszanie go z wod o temperaturze 20-37C. Uycie zimnej wody i powyej 37C opnia czas wizania gipsu.

mechaniczne - dugie i powolne mieszanie skraca czas wizania gipsu, ale zwiksza te jego rozszerzalno po steniu.

Rozszerzalno gipsu podczas wizania jest zjawiskiem niekorzystnym, powoduje znieksztacenie modeli, a stosunek ilociowy wody do gipsu oraz sposb mieszania ma duy wpyw na czas zestalania si i rozszerzalno (ekspansj) stwardniaego bloku gipsowego. Zmniejszenie ekspansji gipsu mona uzyska przez uycie wikszej iloci wody do rozrabiania, jednak uzyskane modele s niedostatecznie twarde.

Modele gipsowe znalazy szerokie zastosowanie przede wszystkim w leczeniu protetycznym i ortodontycznym. Mog by jednak uyte we wszystkich pozostaych specjalnociach stomatologicznych, suc do staej rejestracji przestrzennej morfologii zbw, dzise i warunkw zwarciowych w badaniu wstpnym.

Po doprowadzeniu do odpowiedniej konsystencji papki gipsowej, wypenia si ni wycisk.

Wypenienie rozpoczyna si od naoenia niewielkiej iloci rozrobionego gipsu na gbsze miejsca wycisku, a nastpnie uderza si nim lekko o brzeg miski lub umieszcza na wstrzsarce. Kolejno nakada si nowe porcje. a papka gipsowa wypeni dokadnie cay wycisk. Gdy pozostaa cz gipsu w naczyniu zaczyna gstnie, nakada si j na wycisk w nadmiarze, do wysokoci 2-3 cm i formuje cok.

zastosowanie: korony, mosty, wkady koronowe, nakady, nadkady W tego rodzaju modelach cz anatomiczna wykonana jest z gipsu utwardzonego, a podstawa ze zwykego gipsu modelowego. Przy wykonywaniu tych modeli pomocne s odpowiednie wieki. wieki z podprkami opieraj si na brzegu wycisku i w ten sposb s utrzymywane.

Nastpnie cz anatomiczn wycisku wypenia si gipsem utwardzonym. Po steniu gipsu i izolowaniu go od wieka odlewa si pozosta cz wycisku gipsem modelowym.

Wzdu bocznych cian zbw, na ktrych bd modelowane korony wykonuje si nacicia oddzielajce poszczeglne zby na gboko wyznaczon przez warstw gipsu utwardzonego.

Gips wyciskowy Masy ywiczno- woskowe Gutaperka Woski wyciskowe Masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe

S termoplastyczne nabieraj cech plastycznoci pod wpywem temperatury 60 C i tej w czasie ozibienia.

Mog suy do wykonywania modeli zbw przeciwstawnych i sporzdzania yek indywidualnych.

uplastycznia si w temperaturze 40-60 C, jest izomerem kauczuku naturalnego, stosowana jako materia wyciskowy zawiera od 20 do 30% ywic naturalnych, ktre zapewniaj jej plastyczno, umoliwiajc uzyskiwanie dokadnych wyciskw.

Staj si plastyczne w temperaturze jamy ustnej, co pozwala na czynnociowe ksztatowanie pobrzey wycisku czynnociowego bez ogranicze czasowych.

Stosowane s do wyciskw czynnociowych w przypadku bezzbia

S to masy oleisto-ywicze, stosuje si je do pobierania : wyciskw na ykach indywidualnych w przypadku bezzbia, wyciskw podcielajcych, wyciskw zoonych dla protez natychmiastowych. Nie wykazuj tendencji do szybkiej zmiany objtoci, dlatego wycisk nie musi by odlewany natychmiast po pobraniu.